ორსულობა ქალის ორგანიზმისთვის დიდი გამოცდაა. ორსულს ხშირად უმწვავდება ქრონიკული დაავადებები, უქვეითდება იმუნიტეტი და ყოველგვარი ინფექცია ადვილად ერევა. არსებობს დაავადებები, რომელთა თავისებურებაც ის არის, რომ თუმცა არაორსულებში განსაკუთრებული სირთულის გარეშე მიმდინარეობს, ორსულობისას სერიოზულ გართულებებს იწვევს. ასეთ ინფექციებს Torch კომპლექსის სახელწოდებით აერთიანებენ. ეს კომპლექსი მოიცავს ტოქსოპლაზმოზს (Toxoplazma), წითურას (Rubella), ციტომეგალოვირუსს (Citomegalovirus) და ჰერპესვირუსს (Herpes). ამჯერად ყურადღებას ტოქსოპლაზმოზზე შევაჩერებთ.
ალბათ, ყველა ქალს აინტერესებს, რა იწვევს ტოქსოპლაზმოზს, რა საფრთხეს გვიქადის ის, როგორ ხდება მისი დიაგნოსტიკა და შესაძლებელია თუ არა მის მიერ გამოწვეული გართულებების თავიდან აცილება. ამ და სხვა საკითხებზე ჩაჩავას კლინიკის ექიმი გინეკოლოგი ფიქრია კამლაძე გვესაუბრება. – რას წარმოადგენს ტოქსოპლაზმოზი და რა იწვევს მას? – ტოქსოპლაზმოზი გახლავთ TORC კომპლექსის შემადგენლობაში შემავალი ფართოდ გავრცელებული ინფექციური დაავადება. მას მოსახლეობა ცუდად იცნობს, ვინაიდან უმეტესად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და მკურნალობასაც არ მოითხოვს, მაგრამ ეს ერთი შეხედვით უწყინარი ინფექცია, თუ ორსულს დაემართა, შესაძლოა სერიოზული გართულებების მიზეზად იქცეს. ტოქსოპლაზმოზს უჯრედშიდა პარაზიტი Toxoplazma Gondii იწვევს. პარაზიტის საბოლოო მასპინძელია კატა. თავად ის თაგვებისგან, ვირთხებისგან ან ფრინველებისგან ინფიცირდება. ინფიცირებული კატა ფეკალიებთან ერთად გამოყოფს გამომწვევებს, რომელთა ადამიანის ორგანიზმში მოხვედრის შემდეგაც ვითარდება ტოქსოპლაზმოზი. ტოქსოპლაზმის გამომწვევი გარემო პირობების მიმართ დიდი გამძლეობით გამოირჩევა და მხოლოდ 60-65 გრადუსზე იღუპება. ნიადაგში მოხვედრილი პარაზიტი მკვრივ გარსს შემოიკრავს და ასე 6-დან 8 თვემდე შეიძლება იცოცხლოს. სწორედ მისი გამძლეობა განაპირობებს ამ დაავადების ძლიერ გავრცელებას, თუმცა უნდა ითქვას, რომ უმეტესობას ის განსაკუთრებული სირთულეების გარეშე, უსიმპტომოდ გადააქვს. ორსულის ტოქსოპლაზმით ინფიცირებამ კი შესაძლოა სერიოზული საფრთხე შეუქმნას ნაყოფის ჯანმრთელობას. – როგორია გადაცემის მექანიზმი? რა გზით ხდება ტოქსოპლაზმით ინფიცირება? – სხვადასხვა გზით. გადაცემის მექანიზმი ძირითადად ფეკალურ-ორალურია. ინფიცირება უმეტესად კატასთან კონტაქტისას ხდება. ასევე ხშირია დაუმუშავებელი ხორცის, გაურეცხავი ან ცუდად გარეცხილი მწვანილის, ბოსტნეულისა და ხილის მეშვეობით დასნებოვნება. აღწერილია დაავადების გავრცელება პროფესიული გზით – ლაბორატორიებში. ინფიცირება, ასევე, ხდება ტრანსპლაცენტურად, ანუ დედისგან გადაედება ნაყოფს. ამ გზით დასნებოვნების ალბათობა დაახლოებით 44%-ია. ორსულისთვის ტოქსოპლაზმოზი სწორედ ამ გზით გადაცემის გამოა საშიში. ინფიცირება ასევე ხდება სისხლის გზით, ორგანოთა ტრანსპლანტაციისას და ა.შ. – ბევრს ჰგონია, რომ Torch კომპლექსი სქესობრივი გზით გადამდებ დაავადებებს აერთიანებს... – ეს შეცდომაა. ძალიან იშვიათად ლაპარაკობენ გადაცემის სქესობრივ გზაზე, თუმცა ეს მოსაზრება დადასტურებული არ არის. ამ გზით დასნებოვნება ნაკლებსავარაუდოა. – როგორია დაავადების კლინიკური გამოვლინება, რა სიმპტომების საფუძველზე შეიძლება ტოქსოპლაზმოზზე ეჭვის მიტანა? – როგორც აღვნიშნე, ტოქსოპლაზმოზი ათიდან რვა შემთხვევაში უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. პაციენტები უმეტესად ვერც კი ხვდებიან, ისე გადააქვთ ეს ინფექცია. სუბკლინიკურ ფორმებს (როცა პროცესი არც მკვეთრადაა გამოხატული, მაგრამ არც მთლიანად წაშლილია) გრიპისმაგვარი სიმპტომები ახასიათებს. იშვიათად დიდდება ლიმფური ჯირკვლები, შეინიშნება აღგზნება, თავის ტკივილი, სისუსტე. არსებობს დაავადების გენერალიზებული ფორმაც, როდესაც დიდდება პერიტონეული და მეზენტერიული (ჯორჯლის) ლიმფური ჯირკვლები. 10-20%-ში დაავადება მკვეთრად გამოხატული კლინიკით მიმდინარეობს და ინფექციურ მონონუკლეოზს მოგვაგონებს. ამ დროს ვითარდება ლიმფური ჯირკვკლების, ელენთისა და ღვიძლის გადიდება, სიყვითლე, კუნთებისა და ყელის ტკივილი. აღსანიშნავია, რომ არაორსულებში, მძიმე შემთხვევებშიც კი, დაავადება თვითგანკურნებით მთავრდება და არავითარ სპეციფიკურ ჩარევას არ მოითხოვს. რაც შეეხება ორსულებს, დაავადება აქაც ძირითადად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს, თუმცა გვხვდება მძიმე ფორმებიც. ერთ-ერთ კვლევაში სადაც თანდაყოლილი ტოქსოპლაზმოზით დაინფიცირებული ბავშვების დედებს იკვლევდნენ, გამოკითხულთა ნახევარზე მეტმა ვერც კი გაიხსენა, გადაიტანა თუ არა ორსულობისას რაიმე ტიპის ვირუსული ინფექცია. სამწუხაროდ, უსიმპტომო მიმდინარეობა ართულებს დაავადების გამოვლენას, ამიტომ მკურნალობაც გვიან იწყება, როცა პროცესი შორს არის წასული და ჩარევაც დაგვიანებულია. – თუ დედას ტოქსოპლაზმოზი აქვს, ნაყოფი აუცილებლად დაავადდება? – საბედნიეროდ, არა. ნაყოფის დაავადება ორსულობის ვადაზეა დამოკიდებული. ინფიცირების რისკი მით უფრო მაღალია, რაც მეტია გესტაციის ვადა. პირველ ტრიმესტრში ნაყოფის ინფიცირების ალბათობა 9%-მდეა, მეორეში – 39%-მდე, მესამეში კი – 60%-მდე. თუმცა აღსანიშნავია, რომ მძიმე გართულებები, მკვდრადშობადობა და პერინატალური სიკვდილიანობა, გესტაციის მოგვიანებით ვადაზე უფრო იშვიათია, ანუ პირველ ტრიმესტრში დაინფიცირებული 100 დედისგან 81 ბავშვი სავსებით ჯანმრთელი იბადება, მაგრამ დაავადებულებში დიდია მკვდრადშობადობისა და პერინატალური სიკვდილიანობის მაჩვენებელი. მესამე ტრიმესტრში კი, მართალია, 100-დან მხოლოდ 41-ია ჯანმრთელი, მაგრამ ინფიცირებულებს შორის მკვდრადშობადობა და პერინატალური სიკვდილიანობა თითქმის ნულის ტოლია. – რა საფრთხეს უქადის ტოქსოპლაზმოზი ნაყოფს? – როგორც ითქვა, თუ დედა დაავადდა, ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს ნაყოფის დაავადებას. თუ ნაყოფის ინფიცირება მაინც მოხდა, ვითარდება თანდაყოლილი ტოქსოპლაზმოზისთვის დამახასიათებელი კლასიკური ტეტრადა: მიკროცეფალია (თავის ტვინის სიმცირე) ან ჰიდროცეფალია (თავის ტვინის წყალმანკი), ქორიორეტინიტი (თვალის ბადურა გარსის ანთება), კრუნჩხვა ან ცენტრალური ნერვული სისტემის დაზიანების სხვა სიმპტომები და კალციფიკატები თავის ტვინში. იშვიათად შესაძლოა შეგვხდეს დაავადების სხვა ფორმებიც – თრომბოციტოპენიური პურპურა, სიყვითლე, დიარეა, ცხელება, ჰიპოთერმია (დაბალი ტემპერატურა), ღებინება, პნევმონია (ფილტვების ანთება). არის შემთხვევები, როცა ახალშობილი თითქოს ჯანმრთელი იბადება და თვეების შემდეგ გამოაჩნდება ღვიძლისა და ელენთის გადიდება. დაავადების სიმპტომები შესაძლოა დიდხანს არ ჩანდეს და მხოლოდ სკოლამდელ ასაკში იჩინოს თავი, რაც ასევე ართულებს მის დიაგნოსტიკას. ყველაზე მძიმე გართულებები კი, როგორც აღვნიშნეთ, მკვდრადშობადობა და პერინატალური სიკვდილიანობაა. – თუ ქალს ტოქსოპლაზმოზი გადატანილი აქვს, არის თუ არა შანსი, ორსულობისას ისევ დაემართოს? – ამის შანსი ფაქტობრივად არ არსებობს. ტოქსოპლაზმოზის მიმართ მყარი იმუნიტეტი ყალიბდება, ანუ თუ ადამიანმა ერთხელ გადაიტანა ის, მეორედ აღარ დაემართება. გამორიცხული არ არის, იმუნიტეტის ძლიერი დაქვეითების ფონზე დაავადება მაინც გააქტიურდეს, თუმცა ასეთი რამ ძალზე იშვიათია, თანაც ამ დროს დაავადება გაცილებით მსუბუქად მიმდინარეობს, ვიდრე პირველ შემთხვევაში. – დაავადების გადატანიდან რამდენი ხნის შემდეგ არის დაორსულება უსაფრთხო? – იმუნიტეტის ჩამოყალიბებას, მყარ იმუნურ პასუხს 6 თვე სჭირდება, თუმცა ლიტერატურაში წერია, რომ თუ ინფიცირებიდან 1-2 თვეზე მეტია გასული, გართულებების საშიშროება იკლებს. დაორსულებისთვის ოპტიმალური ხანა კი, როგორც აღვნიშნეთ, 6 თვეა. – როგორ ხდება ტოქსოპლაზმოზზე გამოკვლევა და როდის? – ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ინფექციებზე ქალს ორსულობისას კი არ იკვლევდნენ, არამედ დაორსულებამდე. ეს მრავალ უსიამოვნებას აგვაცილებდა თავიდან. სამწუხაროდ, საქართველოში პირიქით ხდება და დიაგნოზი ხშირად იმ ეტაპზე ისმება, როცა მკურნალობა დაგვიანებულია. ტოქსოპლაზმოზის სადიაგნოსტიკოდ გამოიყენება სეროლოგიური კვლევები ანუ სისხლის შრატის გამოკვლევა ტოქსოპლაზმის საწინააღმდეგო ანტისხეულებზე. ადამიანის სისხლში არის სხვადასხვა ტიპის ანტისხეულები, რომლებიც განსხვავებული მდგომარეობის დროს იმატებს. იმუნოგლობულინი M მწვავე პროცესის მანიშნებელია და მას დიაგნოსტიკისას აუცილებლად განსაზღვრავენ. ის სისხლში ინფიცირებიდან ერთი კვირის შემდეგ ჩნდება, პიკს ერთ თვეში აღწევს, ხოლო მომდევნო 6-9 თვის განმავლობაში ნელ-ნელა იკლებს, თუმცა შესაძლოა, ეს ანტისხეული ორგანიზმში წლობითაც დარჩეს. ამიტომაც მხოლოდ M-ის ნახვით მწვავე ტოქსოპლაზმოზის დიაგნოზს ვერ დავსვამთ. ამისთვის საჭიროა იმუნოგლობულინ G-ის განსაზღვრაც. მწვავე პროცესის დიაგნოზი ისმება მაშინ როცა წყვილ შრატებში G-ის ოთხჯერადად მატება ფიქსირდება. დიაგნოზის დასმის საფუძველია ისიც, თუ სისხლში ტოქსოპლაზმოზის საწინააღმდეგო IgG-ს მაჩვენებელი უარყოფითი იყო და შემდეგ დადებითი გახდა, ანუ სერონეგატიური პასუხი სეროპოზიტიურით შეიცვალა. თუ საშუალება არის, ძალიან კარგი იქნება, განისაზღვროს ავიდობა, ანუ ანტიხსეულებისა და ანტიგენის (გამომწვევის) ერთმანეთთან შეკავშირების სიმტკიცე. რაც უფრო მეტია ავიდობა (რაც პროცესის ხანდაზმულობაზე მეტყველებს), მით მყარია იმუნიტეტი. თუ სეროლოგიური ტესტი IgG ანტისხეულზე დადებითია, ხოლო IgM –ზე უარყოფითი, ეს ნიშნავს, რომ ქალმა დაავადება გადაიტანა და მის მიმართ მყარი იმუნიტეტი ჩამოუყალიბდა. არსებობს ტოქსოპლაზმის საწინააღმდეგო A და I ანტისხეულებიც. ისინი სისხლში ყველზე ადრე ჩნდებიან და მალევე ქრებიან, ამიტომ მათი “დაჭერა” ძალიან ძნელია. მათ ბავშვებში იყენებენ დიაგნოსტიკისთვის. – აღნიშნული კვლევები ყველა ორსულს უტარდება? – ბევრს მსჯელობენ იმის შესახებ, აუცილებელია თუ არა ორსულთა რუტინული გამოკვლევა. მაგალითად, საფრანგეთში ტოქსოპლაზმოზზე გამოკვლევა სახელმწიფო პროგრამის ნაწილია და ის ორსულობის ყოველ ტრიმესტრში ტარდება. საქართველოში ასე არ არის, თუმცა მე ყოველთვის ამ გამოკვლევების ჩატარების მომხრე ვარ. – პროფილაქტიკის რა საშუალებებს შეიძლება მიმართოს ორსულმა, რომ ტოქსოპლაზმოზი თავიდან აიცილოს? – ორსულებს, რომელთაც ტოქსოპლაზმოზი არ გადაუტანიათ, ვურჩევთ: . მინიმუმამდე დაიყვანონ კატის ფეკალიებთან კონტაქტი; თუ მაინც მოუხდათ, გამოიყენონ ხელთათმანი; . ხშირად იბანონ ხელები, განსაკუთრებით _ ჭამის წინ; . მიირთვან თერმულად საკმარისად დამუშავებული ხორცი; . ხილი და ბოსტნეული მიღებამდე საფუძვლიანად გარეცხონ; . ერიდონ ნიადაგთან ურთიერთობას ან გამოიყენონ რეზინის ხელთათმანი; გახსოვდეთ: პროფილაქტიკა დაავადებასთან ბრძოლის ყველაზე იაფი, ადვილი და ეფექტური საშუალებაა. – როგორ მკურნალობენ ტოქსოპლაზმოზს? –ანტიბიოტიკებით. პირველ ტრიმესტერში _ სპირამიცინით, მეორესა და მესამეში _ პირიმეტამინითა და სულფადიაზინით ფოლიუმის მჟავასთან ერთად, მაგრამ ვინაიდან ესენი საკმაოდ ტოქსიკური ნივთიერებებია, მკურნალობა მხოლოდ მაშინ ინიშნება, როდესაც ნაყოფის ინფიცირება დადასტურებულია. ამისთვის ორსულობის 20 კვირის ვადაზე ტარდება ამნიოცენტეზი (სანაყოფე სითხის აღება შემდგომი კვლევისთვის) და დადებითი პასუხის შემთხვევაში იწყება მკურნალობა. – რამდენად ეფექტურია ორსულობისას ჩატარებული მკურნალობა? – ეფექტურობა საკმაოდ მაღალია. თუ პათოლოგიათა განვითარების რისკი არანამკურნალებ შემთხვევებში 56%-მდეა, მკურნალობის შედეგად ის 24%-მდე ჩამოდის, დაავადების აგრესიულობა და სიმწვავე იკლებს. მაგრამ სრული განკურნება, სამწუხაროდ, არ დგება. სწორედ ამიტომ არის ასე მნიშვნელოვანი TORCH ინფექციებზე გამოკვლევა დროულად, დაორსულებამდე, რათა თავი დავიზღვიოთ მძიმე გართულებებისგან და ორსულობა მშვიდად და უვნებლად წარიმართოს.
მოკლედ | ვრცლად
ვიბრძოლოთ შვილიერებისთვის
ჩვენს ჟურნალში არაერთხელ დაგვიწერია უნაყოფობასა და მისი დაძლევის გზებზე. როდესაც პრობლემა სხვანაირად ვერ გვარდება, თანამედროვე მედიცინა წყვილებს ხელოვნურ განაყოფიერებას სთავაზობს. მრავალი ქალი სწორედ ამ გზით ხდება დედა. საზოგადოების ნაწილი ხელოვნურ განაყოფიერებას ეჭვის თვალით უყურებს, თუმცა ჩვენი მიზანი ამჯერად საკითხის ეთიკური მხარის განხილვა არ არის, მის სამედიცინო მხარეზე კი ზურაბ საბახტარაშვილის რეპროდუქციული კლინიკის ექიმი რეპროდუქტოლოგი ქეთევან კაკაშვილი გვესაუბრება. – უნაყოფობა არა მარტო სამედიცინო, არამედ სოციალური პრობლემაც არის. ის ტრაგედიაა კონკრეტული ადამიანისა თუ წყვილისთვის, ხშირად არასრულფასოვნების კომპლექსს, ფსიქოსექსუალურ დარღვევებს იწვევს და განქორწინებამდეც კი მიჰყავს საქმე.
მთელ მსოფლიოში უნაყოფობა რეპროდუქციული ასაკის წყვილთა 15-16%-ს აღენიშნება. ქალის უნაყოფობაზე შემთხვევათა 45% მოდის, მამაკაცისაზე – 40%, ორივესაზე ერთად – 15%. – როდის ისმება უნაყოფობის დიაგნოზი და რა არის ამ პრობლემის მთავარი მიზეზი? – უნაყოფობის დიაგნოზი ისმება, თუ ერთი წლის განმავლობაში რეგულარული, დაუცველი სქესობრივი ცხოვრების ფონზე ქალი არ დაორსულდა. როგორც ქალის, ისე მამაკაცის უნაყოფობა შესაძლოა გამოწვეული იყოს ფუნქციური (ენდოკრინული), ორგანული, იმუნოლოგიური და გენეტიკური ფაქტორებით. თუ უშვილობის მიზეზის დადგენა საფუძვლიანი გამოკვლევის შედეგად ვერ მოხერხდა, ისმება იდიოპათიური უნაყოფობის დიაგნოზი. ყველამ უნდა იცოდეს, რომ უნაყოფობის დიაგნოზი არ არის განაჩენი, იმას არ ნიშნავს, რომ წყვილს შვილი არასოდეს ეყოლება. სწორი დიაგნოსტიკითა და მკურნალობით პრობლემა მოგვარდება. საამისოდ სხვადასხვა მეთოდს ვიყენებთ. თუ კონსერვატიული (მედიკამენტური) და ქირურგიული მკურნალობა უშედეგო აღმოჩნდა, თანამედროვე რეპროდუქციულ ტექნოლოგიებს მივმართავთ, რომელთაგან, უწინარეს ყოვლისა, აღნიშვნის ღირსია ინ ვიტრო განაყოფიერება. ამ მეთოდმა უდიდესი როლი შეასრულა უნაყოფობის პრობლემის მოგვარებაში და ბევრ ოჯახს განაცდევინა შვილის ყოლის ბედნიერება. მინდა, ხაზი გავუსვა, რომ ინ ვიტრო განაყოფიერება არ არის უნაყოფობის მკურნალობის მეთოდი – ის მისი გადალახვის საშუალებაა; იგი არ აღმოფხვრის უნაყოფობის მიზეზს, მაგრამ გვაძლევს იმ დაბრკოლებათა გადალახვის საშუალებას, რომლებიც ბუნებრივ პირობებში ხელს უშლის დაორსულებას. – კერძოდ, როდის მიმართავენ ინ ვიტრო განაყოფიერებას? – თავდაპირველად ამ მეთოდს მხოლოდ მილისმიერი უნაყოფობის დროს იყენებდნენ, ბოლო ხანს კი იგი ქალისა თუ მამაკაცის უნაყოფობის გამომწვევი ბევრი სხვა ფაქტორის დასაძლევადაც გამოიყენება. ინ ვიტრო განაყოფიერება ნაჩვენებია: . როდესაც ქალისა და მამაკაცის უნაყოფობის კონსერვატიული თერაპია წარუმატებელია; . როდესაც ინ ვიტრო განაყოფიერების წარმატების შანსი უფრო დიდია, ვიდრე სხვა მეთოდებისა; . ქალისა და მამაკაცის გენეტიკური პათოლოგიების დროს (დონაცია-სუროგაციის პროგრამით); . საკვერცხეების ასაკობრივი განლევის დროს (დონაცია-სუროგაციის პროგრამით); . უნაყოფობის ნებისმიერი ფორმის დროს წყვილის ან ქორწინებაში არმყოფი ქალის სურვილის შეთხვევაში (თუ არ არსებობს მისი გამოყენების უკუჩვენება). – ტექნიკურად როგორ ხორციელდება ინ ვიტრო განაყოფიერება? – თავდაპირველად ვახდენთ საკვერცხეების სტიმულაციას მედიკამენტებით. შედეგად მწიფდება რამდენიმე ფოლიკული, საიდანაც ექოსკოპიის კონტროლით ხდება კვერცხუჯრედების ასპირაცია (ამოღება), შემდეგ - მათი განაყოფიერება სპერმატოზოიდებით ინ ვიტრო პირობებში (ორგანიზმის გარეთ – ასე ვთქვათ, სინჯარაში) და ინკუბატორის პირობებში კულტივირება (გაზრდა), მიღებული ემბრიონები კი 2-5 დღის შემდეგ შემდგომი განვითარებისთვის საშვილოსნოს ღრუში გადაგვაქვს. – საშუალოდ რამდენი ემბრიონი გადააქვთ საშვილოსნოში? – გადასატანი ემბრიონების რიცხვი დღემდე სადავოა. ის დამოკიდებულია პაციენტის ასაკზე, ემბრიონების ხარისხზე, მანამდე ჩატარებული წარუმატებელი ინ ვიტრო ციკლების რიცხვზე. მაშინ, როდესაც დიდია მრავალნაყოფიანი ორსულობის შანსი (რაც სამედიცინო თვალსაზრისით ნაკლებსასურველია), რეკომენდებულია ერთი ან, მაქსიმუმ, ორი ემბრიონის გადატანა, ხოლო სხვა შემთხვევებში ორი ან სამი ემბრიონის გადატანის საკითხი განიხილება. – როდის არის მრავალნაყოფიანი ორსულობის განვითარების დიდი ალბათობა? – მაშინ, როდესაც: . პაციენტის ასაკი 35 წელზე ნაკლებია; . დაორსულება მოხდა პირველსავე ინ ვიტრო ციკლში; . უნაყოფობის მიზეზი მხოლოდ საშვილონოს მილების გაუმტარობაა; . მრავალნაყოფიანი ორსულობა არასასურველია კონკრეტული პაციენტისთვის; . კვერცხუჯრედის დონაციისას. – რა ბედი ეწევა გამოუყენებელ ემბრიონებს? – დარჩენილი მაღალი ხარისხის ემბრიონები, რომლებიც არ გადატანილა სტიმულირებულ ციკლში, პაციენტის სურვილისამებრ, შესაძლოა გაიყინოს ანუ მოხდეს მათი კრიოპრეზერვაცია მომავალში გამოლღობისა და საშვილოსნოს ღრუში გადატანის პერსპექტივით. – როგორია გამოლღობილი ემბრიონების გადატანისას დაორსულებისა და ბავშვის გაჩენის შანსი? – კრიოპრეზერვირებული გამოლღობილი ემბრიონის გადატანისას ცოცხალშობადობის ალბათობა ისეთივეა, როგორიც გაუყინავი ემბრიონის გადატანისას. – რას გულისხმობს დონაცია და სუროგაცია? – კვერცხუჯრედის დონაცია გულისხმობს დონორის კვერცხუჯრედის მიღებას, მის განაყოფიერებას პაციენტის მეუღლის სპერმით და პაციენტის საშვილოსნოში გადატანას. კვერცხუჯრედის დონაციას მაშინ მიმართავენ, როდესაც მიზეზთა გამო ვერ ხერხდება ფოლიკულის მომწიფება და საკუთარი კვერცხუჯრედის მიღება, ანამნეზში არის ინ ვიტრო განაყოფიერების რამდენიმე წარუმატებელი მცდელობა ანდა არსებობს დედის მხრივ ნაყოფზე გენეტიკური დაავადების გადაცემის რისკი. მამაკაცის უნაყოფობისას გამოიყენება სპერმის დონაცია. სუროგაცია გულისმობს საჭიროების შემთხევევაში უნაყოფო წყვილისგან მიღებული ემბრიონის გადატანას სხვა ქალის – არა ბიოლოგიური დედის, ანუ სუროგატის – საშვილოსნოში. – რა არის ინსემინაცია და როდის მიმართავენ მას? – საშვილოსნოსშიდა ინსემინაცია კიდევ ერთი დამხმარე რეპროდუქციული ტექნოლოგიაა: მეუღლის ან დონორის სპეციალურად დამუშავებული სპერმა ოვულაციის პერიოდში თავსდება საშვილოსნოს ღრუში. ინსემინაცია ტარდება როგორც ნატურალურ ციკლში, ასევე საკვერცხეების სტიმულაციის ფონზე. საშვილოსნოსშიდა ინსემინაციის ჩატარება რეკომენდირებულია: . ვაგინალური კოიტუსის (სქესობრივი ურთიერთობის) ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური შეუძლებლობისას; . გაურკვეველი გენეზის უნაყოფობისას; . მსუბუქი ენდომეტრიოზისას; . სპერმოგრამაში მსუბუქი დარღვევებისას; . დონორის სპერმით ინსემინაციის საჭიროებისას (როდესაც მეუღლეს აქვს აზოოსპერმია, მძიმე გენეტიკური დაავადება და სხვა). შესაბამისად, საშვილოსნოსშიდა ინსემინაციის დროს ორსულობის შანსი განსხვავებულია და დამოკიდებულია უნაყოფობის გამომწვევ მიზეზზე, ქალის ასაკზე, აგრეთვე იმაზე, ტარდება თუ არა საკვერცხეების სტიმულაცია. ერთ ციკლზე მისი ეფექტურობა საშუალოდ 15-20%-ია. საშვილოსნოსშიდა ინსემინაციის მეთოდი გამოიყენება მაქსიმუმ ექვსი ციკლის განმავლობაში (ორსულობის ჯამური სიხშირე ექვს ციკლზე გათვლით 75%-ია). უეფექტობის შემთხვევაში ნაჩვენებია ინ ვიტრო განაყოფიერების ჩატარება. – როგორია ინ ვიტრო განაყოფიერების ეფექტიანობა? – ეს დამოკიდებულია პაციენტის ასაკზე, უნაყოფობის მიზეზზე, კლინიკის მატერიალურ-ტექნიკურ აღჭურვილობაზე და სხვა. საშუალოდ კი 35-40%-ს შეადგენს. ქალებს, რომლებიც ერთხელ უკვე იყვნენ ორსულად და იმშობიარეს ცოცხალი ახალშობილით, ინ ვიტრო განაყოფიერების წარმატების უფრო დიდი შანსი აქვთ. – რა ახდენს უარყოფით გავლენას ინ ვიტრო განაყოფიერების შედეგზე? – ნიკოტინისა და ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება, ასევე – ქალის ჭარბი წონა. სასურველია, სხეულის მასის ინდექსი 19-25 კგ`მ2²დიაპაზონში მერყეობდეს. – ახდენს თუ არა გავლენას ხელოვნური განაყოფიერება მშობიარობის მიმდინარეობაზე? – ინ ვიტრო განაყოფიერების შედეგად მიღებული ორსულობისას მშობიარობა განსაკუთრებული თავისებურებებით არ გამოირჩევა, რადგან იგი განაყოფიერების მეთოდზე არ არის დამოკიდებული. – როგორი ბავშვები იბადებიან ინ ვიტრო განაყოფიერების შედეგად? – სადღეისოდ მთელ მსოფლიოში 4 მილიონზე მეტი ბავშვია დაბადებული ხელოვნური განაყოფიერების გზით და ჯანმრთელობისა და ზრდა-განვითარების თვალსაზრისით ისინი ბუნებრივი გზით დაბადებული ბავშვებისგან არ გასხვავდებიან. ისტორია ქალის ხელოვნურად განაყოფიერებას ჯერ კიდევ XVII საუკუნეში ცდილობდნენ დიდ ბრიტანეთში, მაგრამ აქტიური მუშაობა ამ მიმართულებით XX საუკუნის შუა წლებიდან დაიწყო და უკვე 1978 წელს დიდ ბრიტანეთში დაიბადა ინ ვიტრო განაყოფიერებით ჩასახული პირველი ბავშვი, სახელად ლუიზ ჯოი ბრაუნი (Louise Joy Brown), რომელიც 2006 წელს ბუნებრივი გზით თვითონვე გახდა ვაჟიშვილის დედა. 90-იანი წლების დასაწყისში, დამხმარე რეპროდუქციული ტექნოლოგიების განვითარების პროცესში, გადაიდგა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი – შემუშავდა სპერმის ინტრაციტოპლაზმური ინექციის, ე.წ. ICSI, მეთოდი, რომელიც სპერმის უკიდურესად მძიმე პათოლოგიის დროს თუნდაც ერთი ცოცხალი და ჯანმრთელი სპერმატოზოიდის არსებობისას ემბრიონის მიღების საშუალებას იძლევა.
მოკლედ | ვრცლად
მეტად ქალური განსაცდელი
რაც უფრო მეტი სქესობრივი პარტნიორი ჰყავს ქალს, მით უფრო დიდია ალბათობა, მცირე მენჯის ღრუს ანთებითი დაავადება (მად) განუვითარდეს. რისკი მაღალია მაშინაც, როცა ქალის სქესობრივ პარტნიორს თავად ჰყავს მრავალი სქესობრივი პარტნიორი. ამ ჯაჭვური რეაქციის მიზეზი კი ინფექციებია, რომლებიც სქესობრივი გზით გადაედება... რაც ზემოთ გითხარით, ერთ-ერთ ამერიკულ ჟურნალში ამოვიკითხეთ, სადაც ქალის ჯანმრთელობისადმი მიძღვნილ გვერდზე განცხადების ფორმატით შავით თეთრზე ეწერა ამგვარი ტექსტი. გასაოცარი არ არის, რომ ამერიკელებს მად-ის ფართო გავრცელება აშფოთებთ. სტატისტიკა მოწმობს, რომ მცირე მენჯის ღრუს ანთებითი დაავადება ყოველწლიურად 750 000 ამერიკელ ქალს უვლინდება, მათ 10-15%-ს კი მად-ით განპირობებული უნაყოფობის დიაგნოზს უსვამენ.
მად-ი გახლავთ ექტოპიური (საშვილოსნოსგარე) ორსულობის ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზიც. პრობლემის არსი მცირე მენჯის ღრუს ანთებითი დაავადება სხვა არაფერია, თუ არა ქალის რეპროდუქციული ორგანოების ინფექციური ანთება. მისი მიზეზი კი წერილის დასაწყისში მოგახსენეთ – ეს გახლავთ სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციები, რომლებიც იოლად ვრცელდება აღმავალი გზით და მალევე მოედება მცირე მენჯის ღრუში განლაგებულ ორგანოებს. მად-ის სიმპტომებიდან აღსანიშნავია: . ტკივილი მენჯის მიდამოში, მუცლის ქვედა ნაწილში, შესაძლოა, წელის არეშიც; . უხვი მძაფრსუნიანი გამონადენი საშოდან; . არარეგულარული მენსტრუაცია; . ტკივილი სქესობრივი აქტის დროს; . ცხელება, დიარეა, გულისრევის შეგრძნება ან პირღებინება; . გაძნელებული ან მტკივნეული შარდვა. მენჯის ღრუს ანთებითი დაავადება ხშირად სრულიად უსიმპტომოდ ან სუსტი სიმპტომატიკით მიმდინარეობს (ასეთი მიმდინარეობა უმთავრესად ქლამიდიით გამოწვეულ ინფექციურ ანთებას ახასიათებს), ქალი არაფერს უჩივის და, ბუნებრივია, არც მკურნალობს, ნებაზე მიშვებული ანთებითი პროცესი კი ღრმავდება. შედეგად ყალიბდება უნაყოფობა. ასე რომ, სუსტი ნიშნების არსებობის შემთხვევაშიც კი გირჩევთ, ექიმს მიმართოთ. ამავე დროს, არსებობს სიმპტომები, რომლებიც მიგვანიშნებს, რომ სპეციალისტთან დაუყოვნებლივ მისვლაა საჭირო. ასეთი სიმპტომებია: . ძლიერი, აუტანელი ტკივილი მუცლის ქვედა ნაწილში; . პირღებინება; . გულის წასვლა; . 38,5 გრადუსზე მაღალი ტემპერატურა. მიზეზი და მიზეზთა მიზეზი როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, მენჯის ღრუს ორგანოების ანთებითი დაავადების ხელშემწყობი ფაქტორია მოუწესრიგებელი სქესობრივი ცხოვრება, მრავალი სქესობრივი პარტნიორის ყოლა, მიზეზთა მიზეზი კი ინფექციაა, რომელიც დაუცველი სქესობრივი კონტაქტის დროს იოლად გადაეცემა. კონდომი ამ პრობლემის თავიდან ასაცილებელ საუკეთესო საშუალებად არის მიჩნეული. სამაგიეროდ, სპირალად წოდებული მოწყობილობა, რომელიც საშვილოსნოში იდგმება და, ისევე როგორც პრეზერვატივს, ჩასახვის საწინააღმდეგო ეფექტი აქვს, ინფექციისგან არ იცავს. უფრო მეტიც – ხშირად თვითონვე იქცევა ინფიცირების მიზეზად. ქალის რეპროდუქციული ორგანოების ინფიცირებასთან ასოცირდება კიდევ ერთი კონტრაცეფციული საშუალება – ჩასახვის საწინააღმდეგო აბები, თუმცა, სპირალისგან განსხვავებით, პოზიტიურად. საქმე ის არის, რომ მათი მიღების დროს საშოს ეპითელიუმი გამოყოფს წებოვან ლორწოს, რომელიც ხელს უშლის ინფექციას, სასქესო ტრაქტის ზედა ნაწილში გადაინაცვლოს. მცირე მენჯის ღრუს ორგანოებში ინფექცია შეიძლება შეიჭრას მშობიარობის, ხელოვნური აბორტის, სპონტანური აბორტის (მუცლის მოშლის) და ენდომეტრიუმის ბიოფსიის (ლაბორატორიული გამოკვლევისთვის ენდომეტრიუმის ქსოვილის აღების) დროს. ახლა კი, მოდი, ზემოთქმული შევაჯამოთ. მად-ის განვითარების ალბათობას ზრდის: . მრავალი სქესობრივი პარტნიორის ყოლა; . სქესობრივი კავშირი იმ ადამიანთან, ვისაც მრავალი სქესობრივი პარტნიორი ჰყავს; . დაუცველი სქესობრივი კონტაქტი; . სპირალი; . მად-ის ან სქესობრივად გადამდები დაავადების არსებობა ანამნეზში (ანამნეზი, როგორც იცით, ადრე გადატანილი დაავადებების ჩამონათვალს მოიცავს); . ჭავლით ხშირი ჩაბანა, რაც საშოდან სასარგებლო მიკროორგანიზმებს გამორეცხავს და მისი მიკროფლორის ბალანსს არღვევს. პრობლემის მთელი სირთულე მცირე მენჯის ღრუს ორგანოთა ანთებითმა დაავადებამ უყურადღებობის შემთხვევაში შესაძლოა გამოიწვიოს: . საშვილოსნოსგარე ორსულობა. გამოკვლევების თანახმად, სწორედ მად იწვევს ექტოპიურ ორსულობას, რომლის დროსაც განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი ფალოპის მილის გავლით ვერ აღწევს საშვილოსნომდე, სადაც უნდა ჩაინერგოს და განვითარდეს. დაბრკოლების მიზეზი გახლავთ ანთებითი პროცესის გამო კვერცხსავალი მილის ამომფენი ლორწოვანი გარსის დაზიანება, მისი შეწებება და სანათურის დახშობა. საშვილოსნოსგარე ორსულობა ძალზე საყურადღებო პათოლოგიური მდგომარეობაა, რომელიც ძლიერი სისხლდენით ვლინდება (ჩანასახოვანი ქსოვილით ამოვსებული და გახეთქილი მილიდან სისხლდენა იწყება) და სასწრაფო ქირურგიულ ჩარევას საჭიროებს. . უნაყოფობა. რეპროდუქციული ორგანოების ანთებითი დაზიანების შედეგად განაყოფიერების უნარი მცირდება. რაც უფრო ხშირად გადაიტანს ქალი მად-ს, მით უფრო მაღალია უნაყოფობის ჩამოყალიბების რისკი. ასევე სარისკოა მკურნალობის გადავადება. . ქრონიკული ტკივილი მენჯის არეში. ფალოპის მილებში ანთების შემდეგ განვითარებული ნაწიბურები და შეხორცებები ხშირად იწვევს ტკივილს, რომელიც თვეობითა და წლობით გრძელდება. ტკივილი მძაფრდება სქესობრივი აქტის, ვარჯიშის დროს, ოვულაციის (საკვერცხიდან კვერცხუჯრედის გამოთავისუფლების) პერიოდში. გამოსავალი ინფექციური ანთების ყველაზე ეფექტური წამალი ანტიბიოტიკებია, რომლებიც მხოლოდ და მხოლოდ ექიმის დანიშნულებით უნდა მიიღოთ. გარდა ანტიბიოტიკებისა, შესაძლოა საჭირო გახდეს ტკივილგამაყუჩებელი მედიკამენტების დანიშვნაც. საზოგადოდ, უმჯობესია, ინფექციის საწინააღმდეგო მკურნალობა სქესობრივმა პარტნიორმაც ჩაიტაროს, რათა ქალი ხელახლა არ დაინფიცირდეს. საუკეთესო გამოსავალი კი მაინც დაავადების პრევენციაა, რისთვისაც უმარტივესი მეთოდებიც კმარა. მაგალითად, მად-ის განვითარების ალბათობას საგრძნობლად ამცირებს პრეზერვატივის გამოყენება, ექიმთან რუტინული ვიზიტი სქესობრივი გზით გადამდებ ინფექციებზე გამოსაკვლევად, ჰიგიენური ნორმების დაცვა და სხვა. მსოფლიოში 7.5 მილიონი ქალი უნაყოფოა. აქედან 2.2 მილიონი გათხოვილია, რაც დაქორწინებულთა საერთო რაოდენობის 7.5%-ს შეადგენს.
მოკლედ | ვრცლად
ანტენატალური დიაგნოსტიკა
საყოველთაოდ არის მიღებული ორსულის სამედიცინო აღრიცხვაზე აყვანა. დღეს ამას ანტენატალურ მეთვალყურეობას უწოდებენ. საინტერესოა, რა მიზანი აქვს ორსულის ექიმებთან ვიზიტს და ათასგვარ გამოკვლევას. თანამედროვე მტკიცებულებების თანახმად, ანტენატალური მეთვალყურეობა არ აუმჯობესებს მშობიარობის გამოსავალს, მაგრამ ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში ეხმარება ქალსა და ნაყოფს. ამასთან, ვიზიტის დროს ექიმი ორსულს მისთვის საჭირო ინფორმაციას აწვდის. ანტენატალური მეთვალყურეობის შესახებ”ავერსის კლინიკის” გინეკოლოგიური კოორდინატორი მარინა მაჩაიძე გვესაუბრება.
– ქალბატონო მარინა, როდის იწყება და რა ფარგლებში ხორციელდება ანტენატალური მეთვალყურეობა? – თუ ორსულობა წინასწარ არის დაგეგმილი, სასურველია, ქალმა პროფილაქტიკური გამოკვლევისთვის ექიმს დაორსულებამდე სამი თვით ადრე მიაკითხოს, რათა გამოირიცხოს ინფექციები, რომლებიც ნაყოფს აზიანებს. ჩვენში ორსულობა უმეტესად დაუგეგმავად ხდება, ამიტომ გართულებათა თავიდან ასაცილებლად ჯობს ქალი ექიმთან ორსულობის მეოთხე-მეხუთე კვირასვე მივიდეს. საზოგადოდ, პირველი ვიზიტი უნდა შედგეს არა უგვიანეს მეცამეტე კვირისა. ეროვნულ გაიდლაინში მკაცრად არის მითითებული, რომ ორსულობის დროს ექიმმა მხოლოდ სამეცნიერო მტკიცებულებებზე დაყრდნობით უნდა იმოქმედოს და არა კერძო გამოცდილებითა და შთაბეჭდილებებით. კერძოდ, ნებისმიერ სამედიცინო ჩარევას უნდა ჰქონდეს მკაცრი ჩვენება და, რაც მთავარია, დამტკიცებული უნდა იყოს ამ ჩარევის დადებითი გავლენა ორსულობის გამოსავალზე. მაგალითად, ორსულის საშოსმხრივი გასინჯვა არ არის რეკომენდებული, რადგან ის არ იძლევა ზუსტ ინფორმაციას გესტაციური ვადის ან ნაადრევი მშობიარობის რისკის შესახებ. – როგორია ვიზიტების სქემა და რა მომსახურებას აფინანსებს სახელმწიფო პროგრამა? – ექიმთან პირველი ვიზიტის დროს (ორსულობის მე-13 კვირამდე) ორსული იღებს ინფორმაციას დიეტის, ცხოვრების წესის, გამოკვლევის მეთოდების, ორსულობის დროს გასაწევი მომსახურებისა და სხვა ასპექტების შესახებ. ამასთან, ექიმი განსაზღვრავს, ხომ არ სჭირდება ორსულს დამატებითი მეთვალყურეობა. სახელმწიფო პროგრამით, პირველი ვიზიტის დროს ტარდება: . მეან-გინეკოლოგის კონსულტაცია; . თერაპევტის კონსულტაცია; . სისხლის საერთო ანალიზი; . შარდის საერთო ანალიზი; . სიფილისის დიაგნოსტიკა; . B ჰეპატიტის დაიგნოსტიკა; . აივ ანტისხეულების განსაზღვრა; . სისხლის ჯგუფისა და რეზუსის განსაზღვრა; . საშოს ნაცხის ბაქტერიოსკოპიული გამოკვლევა. გარდა ამისა, მოწოდებულია წითურას სკრინინგი ორსულის იმუნური სტატუსის დასადგენად და საჭიროების შემთხვევაში ორსულობის შემდეგ აცრის ჩასატარებლად. ვიზიტის დროს ექიმი განსაზღვრავს ორსულის სხეულის მასის ინდექსს (სხეულის მასა (კილოგრამებში) იყოფა სიმაღლის კვადრატზე (მეტრებში); ნორმაში სხეულის მასის ინდექსი 18-დან 35 კგ`მ2-მდე მერყეობს), არტერიულ წნევას, ტარდება სტომატოლოგის კონსულტაცია. გესტაციური ვადის განსაზღვრის მიზნით სასურველია, რაც შეიძლება ადრე ჩატარდეს ულტრაბგერითი კვლევა. ორსულობის ადრეულ ვადებზე იგი გვაძლევს საშუალებას, უფრო ზუსტად დავადგინოთ ორსულობის ვადა, ადრევე გამოვავლინოთ მრავალნაყოფიანი ორსულობა და ნაყოფის ანომალიები. ანტენატალურ პერიოდში ჩატარებული ულტასონოგრაფია არ ახდენს მომავალში უარყოფით გავლენას ბავშვის სწავლისა და ნეიროქცევით ფუნქციებზე. მომდევნო ვიზიტის დროს, რომელიც, ფაქტობრივად, პირველის გაგრძელებაა, განიხილება და შეჯამდება ჩატარებული ანალიზების შედეგები, გაირკვევა, სჭირდება თუ არა ორსულს დამატებითი მეთვალყურეობა. – რა შემთხვევაშია საჭირო დამატებითი მეთვალყურეობა? – დამატებითი მეთვალყურეობა საჭიროა, თუ . ორსულს ჰქონდა ნაადრევი მშობიარობა ან მკვდრადშობადობა; . ზედიზედ გადაიტანა სამი სპონტანური აბორტი; . უკანასკნელი მშობიარობისას ახალშობილის სხეულის მასა არ აღემატებოდა 2500 გრამს ან აჭარბებდა 4500-ს; . უკანასკნელი ორსულობისას საჭირო გახდა კლინიკაში ჰოსპიტალიზაცია ჰიპერტენზიის, პრეეკლამფსიის ან ეკლამფსიის გამო; . ორსულს გადატანილი აქვს რეპროდუქციული ორგანოების ოპერაცია (მიომექტომია, ტიხრის მოცილება, ბიოფსია, კლასიკური საკეისრო კვეთა, საშვილოსნოს ყელის სერკლაჟი); . მიმდინარე ორსულობა მრავალნაყოფიანია (ან არსებობს ეჭვი მრავალნაყოფიანი ორსულობის თაობაზე); . ორსულის ასაკი 16 წელზე ნაკლები ან 40 წელზე მეტია; . წინა ან მიმდინარე ორსულობის დროს აღინიშნებოდა რეზუს-იზოიმუნიზაცია; . აღინიშნებოდა სისხლდენა საშოდან; . დასტურდება სიმსივნე მენჯის ღრუში; . არტერიული დიასტოლური წნევა 90 მმ ვწყ. სვ-ზე მაღალია. ორსული განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს მაშინაც, როცა აქვს: . ინსულინდამოკიდებული შაქრიანი დიაბეტი; . თირკმელების დაავადება; . გულის დაავადება; . მოიხმარს მავნე ნივთიერებებს (ჭარბად იღებს ალკოჰოლს); . აქვს რაიმე სხვა დაავადება. – როდის უწევს ორსულს მეორე ვიზიტი? – მეორე ვიზიტი ორსულობის მეთვრამეტე-მეოცე კვირას უნდა ჩატარდეს. ამ დროს ტარდება ექიმის კონსულტაცია და მცირე მენჯის ღრუს ორგანოთა ექოსკოპია. ექიმი ზომავს საშვილოსნოს ფუძის სიმაღლეს, არტერიულ წნევას, წონის ორსულს; საშვილოსნოს ფუძის სიმაღლის გაზომვა ეხმარება ექიმს საშვილოსნოს ობიექტური ზომების განსაზღვრაში, უადვილებს ნაყოფის ზრდის სიჩქარის დადგენას. ეს საკმაოდ მგრძნობიარე მეთოდია ორსულობის ვადასთან შედარებით მცირე წონის ახალშობილების გამოსავლენად. ამ ვიზიტის დროს ნაყოფის სტრუქტურული ანომალიების გამოსავლენად ტარდება ულტრაბგერითი კვლევა. ის ავლენს ანომალიებს, რომლებიც იწვევს ინვალიდობას ან სიცოცხლესთან შეუთავსებელია და ანომალიებს, რომელთა მკურნალობაც შესაძლებელია მუცლადყოფნის დროს ან დაბადების შემდგომ. ქალებს, რომელთაც ორსულობის ამ ვადაზე აღმოაჩნდებათ პლაცენტის კიდითი მიმაგრება, 36-ე კვირას განმეორებითი ულტრაბგერითი კვლევა უნდა ჩაუტარდეთ. – როგორ გამოავლენენ დაუნის სინდრომს? – საამისოდ ორსულობის მეათე-მეთორმეტე კვირას ტარდება ულტრასონოგრაფიული გამოკვლევა, განისაზღვრება ნაყოფის კისრის ნაოჭის სისქე, პაპპა სისხლის შრატში; მთოთხმეტე-მეოცე კვირას განსაზღვრავენ ქორიონულ გონადოტროპინს, ალფა-ფეტოპროტეინსა და უE3-ს. თუ მაჩვენებლები საეჭვო აღმოჩნდა, დიაგნოზის დასაზუსტებლად მიზანშეწონილია ამინიოცენტეზი და ქორიონის ბუსუსების ბიოფსია. ექიმმა ორსულს დაწვრილებით უნდა აუხსნას ყოველი ტესტის მიზანი, მისი ჩატარების დეტალები, გამოკვლევის დადებითი ან უარყოფითი შედეგების მნიშვნელობა და მკურნალობის შესაძლო ვარიანტები. ამასთან, აუცილებელია ტესტების ჩატარებაზე ორსულის თანხმობა. ორსულობის ამ ვადაზე მნიშვნელოვანია ტესტი პროტეინურიის, ანუ შარდში ცილის შემცველობის განსაზღვრის მიზნით. ჭეშმარიტი პროტეინურიის შესაფასებლად შარდი სწორად უნდა შეგროვდეს და გამოირიცხოს უროგენიტალური ინფექცია. ამისთვის ორსულმა სასქესო ორგანოების წინასწარი დამუშავებისა და საშოს სტერილური ტამპონით შემოსაზღვრის შემდეგ უნდა შეაგროვოს შარდის შუა ულუფა. – რა გამოკვლევები ტარდება მესამე და მეოთხე ვიზიტების დროს? – მესამე ვიზიტი უნდა შედგეს ორსულობის ოცდამეათე-ოცდამეთორმეტე კვირას. სახელმწიფო პროგრამით, ამ ვიზიტის დროს გათვალისწინებულია: . ექიმის კონსულტაცია; . შარდში ცილის რაოდენობის განსაზღვრა; . სისხლში ჰემოგლობინის განსაზღვრა. თუ ჰემოგლობინის დონე 10,5 გ`ლ-ზე ნაკლებია, უნდა დაინიშნოს რკინის შემცვლელი პრეპარატები, რადგან ჰემოგლობინის დაბალი მაჩვენებლები (8,5-10,5 გ`ლ) ზრდის წონანაკლული ახალშობილის დაბადებისა და ნაადრევი მშობიარობის რისკს. ვიზიტის დროს იზომება აგრეთვე არტერიული წნევა, განისაზღვრება საშვილოსნოს ფუძის სიმაღლე, ორსულს ეძლევა სხვადასხვა რეკომენდაციები. მეოთხე ვიზიტი ორსულობის ოცდამეთექვსმეტე-ოცდამეთვრამეტე კვირისთვის იგეგმება. პროგრამულად იგივე კვლევებია გათვალისწინებული, რაც მესამე ვიზიტის დროს (ექიმის კონსულტაცია, ჰემოგლობინის განსაზღვრა სისხლში, ცილის განსაზღვრა შარდში); ექიმი კვლავ ზომავს არტერიულ წნევას, საშვილოსნოს ფუძის სიმაღლეს, ადგენს ნაყოფის პოზიციას. – როგორ იცვლება არტერიული წნევა ორსულობისას და როდის გვიქადის მისი მომატება საფრთხეს? – ნორმალური ორსულობის პირველ ნახევარში არტერიული წნევა დაბლა იწევს, ხოლო მშობიარობის მომენტისთვის ორსულობამდე არსებულ მაჩვენებლებს უბრუნდება. თუ ორსულს ორჯერადად, ოთხაათიანი ინტერვალით გაზომვისას არტერიული წნევა 140`90 მმ ვწყ. სვ. აღმოაჩნდა, ეს უკვე ჰიპერტენზიად მიიჩნევა. ასეთი მაჩვენებლების დროს პერინატალური სიკვდილიანობის ალბათობა იმატებს. მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ წნევის ყოველი მატება ნაყოფს საფრთხეს უქმნის. ორსულთა 20%-ს ორსულობის მეოცე კვირის შემდეგ ერთხელ მაინც აღენიშნება არტერიული წნევის მომატება, მაგრამ ჩარევა ათიდან მხოლოდ ერთ შემთხვევაში ხდება აუცილებელი, პრეეკლამფსია (მდგომარეობა, რომელსაც ახასაითებს შარდში ცილის მომატება და მაღილი არტერიული წნევა) კი ორსულთა მხოლოდ 2-4%-ს უვითარდება. ჰიპერტენზიის დიაგნოსტირება მნიშვნელოვანწილად არის დამოკიდებული არტერიული წნევის გაზომვის სიზუსტეზე. გასათვალისწინებელია, რომ: . წნევა უნდა გაიზომოს მჯდომარე ან ნახევრად მჯდომარე პოზიციაში ისე, რომ მკლავი მოთავსებული იყოს გულის დონეზე; . ნაკლებია შეცდომის ალბათობა დიდი მანჟეტის (მინიმუმ 33X15 სმ ზომის) გამოყენებისას; . ჰაერის უნდა გამოვუშვათ ნელა, წამში დაახლოებით 2-3 მმ. მთელი ჰაერის გამოშვებას დაახლოებით 30 წამი უნდა დასჭირდეს; . არტერიული წნევა უნდა გაიზომოს 2 მმ ვწყ. სვ-მდე სიზუსტით; . თუ განმეორებითი გაზომვა გახდა საჭირო, საბოლოო მაჩვენებლად მიჩნეულ უნდა იქნეს მაჩვენებლების საშუალო არითმეტიკული მნიშვნელობა. . ავტომატური მოწყობილობები აჩვენებს არტერიული წნევის შედარებით დაბალ მაჩვენებლებს პრეეკლამფსიის დროს. – რა ნივთიერებების მიღებაა აუცილებელი ორსულთათვის? – პირველ რიგში, ფოლატებისა, რომელთა მიღება ჩასახვის პერიოდში სარძნობლად აქვეითებს ნერვული ღეროს დეფექტების განვითარების რისკს. ქალმა ჩასახვამდე და ორსულობის მეთორმეტე კვირამდე აუცილებლად უნდა მიიღოს დღეში 4 მგ ფოლიუმის მჟავა. რკინის პრეპარატების რუტინული დანიშვნა ანემიის არარსებობის დროს რეკომენდებული არ არის – შესაძლოა, არასასურველი გვერდითი ეფექტები გამოიწვიოს. A ვიტამინის სიჭარბემ ორსულობის დროს შესაძლოა ტერატოგენული (ნაყოფის ანომალიების გამომწვევი) ეფექტი მოახდინოს. ვინაიდან ღვიძლი და ღვიძლის პროდუქტები ჭარბად შეიცავს ამ ვიტამინს, სასურველია ორსულობის დროს ამ პროდუქტებს ვერიდოთ. 700 მიკროგრამზე მეტი A ვიტამინის მიღება ზრდის თანდაყოლილი სიმახინჯეების განვითარების რისკს. D ვიტამინის მოთხოვნილება იზრდება ორსულობის დროს კალციუმის ათვისების გასაუმჯობესებლად. ამ ვიტამინის ძირითადი წყაროა მზის სინათლე და ცხიმიანი თევზი. მზის სხივების ყოველდღიური აბაზანა, თუნდაც სუფთა ჰაერზე გავლა, D ვიტამინის უკმარისობის პროფილაქტიკის საუკეთესო გზაა. ამ ნივთიერების რუტინული მიღება ორსულობის დროს არ არის რეკომენდებული. იოდის დანიშვნა ორსულობამდე ან ორსულობის დროს ბავშვთა ასაკის სიკვდილიანობის ალბათობას 2-ჯერ ამცირებს, ხოლოა კრეტინიზმისას – 2`3-ით. იმისთვის, რომ იოდის დამატებამ სასურველი ეფექტი გამოიღოს, ყველა რეპროდუქციული ასაკის ქალს ორსულობამდე უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, მიიღოს იოდიზებული მარილი. – როგორი ფიზიკური აქტივობა მოეთხოვება ორსულს? – ორსულთა უმრავლესობისთვის მუშაობა უსაფრთხოა. ფიზიოლოგიურად მიმდინარე ორსულობისას ქალს შეუძლია რეგულარულად ივარჯიშოს. საშუალო ინტენსივობის ვარჯიშის დაწყება ან გაგრძელება გვერდით ეფექტებს არ იწვევს. საზიანოა კონტაქტური სპორტის სახეობები, ძალოსნობა – ვარჯიშის დროს მოსალოდნელია მუცლის ტრავმა, დაცემა და სახსრების ზედმეტი დატვირთვა. საშიშია ყვინთვაც, ვინაიდან ნაყოფის დეფექტებს, მის დეკომპრესიას იწვევს. სქესობრივი აქტივობა ორსულობის დროს საშიში არ არის, თუმცა დადასტურებულია კავშირი მრავალი სქესობრივი პარტნიორის ყოლასა და ჩვეულ აბორტებს შორის. – რა ზიანი მოაქვს ალკოჰოლის მოხმარებასა და თამბაქოს წევას ორსულობის დროს? – ალკოჰოლი იოლად გაივლის პლაცენტურ ბარიერს და ხვდება ნაყოფის ორგანიზმში. ბოლომდე არ არის გარკვეული, ალკოჰოლის რა დოზაა საზიანო ნაყოფისთვის, თუმცა დადგენილია, რომ თრობა, ალკოჰოლის ჭარბი მიღება წონანაკლული ახალშობილის დაბადებას, ხოლო მომავალში ქცევით და ინტელექტუალურ დარღვევებს იწვევს, ამიტომ ორსულმა დღეში ერთ პატარა ჭიქა ღვინოზე ან კათხა ლუდზე მეტი ალკოჰოლი არ უნდა მიიღოს. რაც შეეხება თამბაქოს წევას, ის ხშირად წარმოადგენს ორსულობის არასასურველი დასასრულის მიზეზს. დამტკიცებულია უშუალო კავშირი ორსულობის დროს თამბაქოს წევასა და პერინატალურ სიკვდილიანობას, ახალშობილთა უეცარ სიკვდილს, პლაცენტის ნაადრევ აცლას, სანაყოფე გარსების ნაადრევ დარღვევას, ექტოპიურ ორსულობას, პლაცენტის წინამდებარეობას, ჩვეულ აბორტს, ნაადრევ მშობიარობას, ახალშობილის მცირე წონას, მგლის ხახისა და კურდღლის ტუჩის ჩამოყალიბებას შორის. ორსულის მონიტორინგი ყველა სავალდებულო თუ დამატებითი ჩარევით ხელს უწყობს როგორც დედის ჯანმრთელობის შენარჩუნებას, ისე ამქვეყნად სრულფასოვანი ბავშვის მოვლინებას, ამიტომ ორსულმა ექიმთან სიარული და მისი რეკომენდაციების შესრულება არ უნდა დაიზაროს.
მოკლედ | ვრცლად
რატომ გახშირდა საკეისრო კვეთა მას შემდეგ, რაც ევამ ის ავად სახსენებელი ნაყოფი ჩაკბიჩა, მის ყველა შთამომავალს შვილის ტანჯვით გაჩენა გარდაუვალ აუცილებლობად ექცა. ალბათ მაშინვე გაჩნდა ოცნება უმტკივნეულო მშობიარობაზე...
კონტრაცეპციის მეთოდებს არავითარი გვერდითი ეფექტი არ გააჩნია და ნებისმიერ ქალს თამამად შეუძლია, არასასურველი ორსულობის თავიდან ასაცილებლად ან ჩასახვის დაგეგმვის მიზნით გამოიყენოს...
უნაყოფობა დღეს ბევრს აწუხებს. ზუსტი სტატისტიკური მონაცემებით განთქმულ ამერიკაში წყვილთა 10-15% უნაყოფოა. თითქოს ადვილი მისახვედრია, რას უნდა გულისხმობდეს ტერმინი “უნაყოფობა” – დაორსულების უნარის უქონლობას. მიუხედავად მარტივი დეფინიციისა, ექიმები ამ დიაგნოზის დასმას არ ჩქარობენ. თურმე წყვილი უნაყოფოდ მხოლოდ მაშინ შეიძლება ჩაითვალოს, თუ დაორსულება ერთწლიანი დაუცველი სქესობრივი კავშირის შემდეგაც ვერ მოხერხდა...
არსებობს დაავადებები, რომლებიც მხოლოდ ქალებს ემართებათ. ეს ბუნებრივიც არის – წარმოუდგენელია, მამაკაცს საშვილოსნოს რომელიმე პათოლოგია დაემართოს. ამ ღრუ ორგანოს, რომელიც ქალს დედობრივ ბედნიერებას აზიარებს, უამრავი პრობლემა აწუხებს...
ტერმინ “რეპროდუქციას” ბოლო ხანს სულ უფრო ხშირად იყენებენ. ეს არის ცოცხალი ორგანიზმის უნარი, თავისივე მსგავსი წარმოშვას. ადამიანებში რეპროდუქციის ათვლის წერტილი მამრისა და მდედრის სასქესო უჯრედების შეხვედრაა...
ვიბრძოლოთ შვილიერებისთვის
მეტად ქალური განსაცდელი
ანტენატალური დიაგნოსტიკა
ექცია. ამისთვის ორსულმა სასქესო ორგანოების წინასწარი დამუშავებისა და საშოს სტერილური ტამპონით შემოსაზღვრის შემდეგ უნდა შეაგროვოს შარდის შუა ულუფა.
თხოვება ორსულს?
